

Visitaties omgevingsdiensten, een succes met het INK
Alle omgevingsdiensten zijn in de afgelopen twee jaar gevisiteerd. De aanleiding hiervoor was het rapport van de commissie-Van Aartsen uit 2022. In reactie hierop initieerde Omgevingsdienst NL (OD NL) het visitatiestelsel voor alle 28 omgevingsdiensten in Nederland. Het Instituut Nederlandse Kwaliteit (INK) hielp mee bij het aanscherpen van het visitatiekader en bracht de ervaring in voor het vormgeven van de visitaties op basis van de INK-assessments.
De visitatieteams bestonden uit kritische vrienden: directeuren, managers en interne adviseurs van de omgevingsdiensten zelf. Zij droegen met veel inzet en betrokkenheid bij aan het verbeterproces. De voorzitters van deze teams waren Ruud Stassen, Ronald Stevens en Bas van der Velde, allen kennispartners en assessors van het INK.
De meeste omgevingsdiensten hebben inmiddels een verbeterplan opgesteld op basis van het visitatierapport dat zij ontvingen. Deze plannen zijn besproken met hun bestuur en de uitvoering ervan is al gestart.
Op 29 januari vond de evaluatie plaats van deze eerste ronde visitaties. Niet alleen de visitatoren, maar ook vertegenwoordigers van het Interprovinciaal Overleg (IPO), de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG), de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) en het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat waren hierbij aanwezig.
In de eerste ronde ging een deel van de aandacht uit naar de kwaliteit van de organisatie van de omgevingsdiensten. In de tweede ronde zal die aandacht meer moeten verschuiven naar de maatschappelijke bijdrage die de omgevingsdiensten leveren aan de verbetering en borging van de veiligheid, gezondheid en de duurzaamheid van de leefomgeving. In het stelsel van Vergunningverlening, Toezicht en handhaving zijn de omgevingsdiensten overigens niet de enige partij. Het INK denkt mee over hoe de andere partijen in de visitaties te betrekken en hoe – naast het traceren van verbeterpunten – de kracht van de omgevingsdiensten waarderend te onderzoeken.
Bij de start van de visitaties was er nog enige scepsis: zou dit wel werken, omgevingsdiensten die elkaar visiteren? Die scepsis is nu verdwenen. Dat wil niet zeggen dat er geen ruimte meer is voor verbetering in de uitvoering. Het INK denkt weer mee over deze verbeteringen. In de eerste ronde is namelijk al veel en snel geleerd. De tweede ronde visitaties belooft dan ook minstens zo uitdagend te worden.
Het INK heeft met haar kennis en ervaring een waardevolle bijdrage kunnen leveren aan het opzetten en uitvoeren van dit visitatiestelsel voor de omgevingsdiensten. Dankzij de inzet van alle betrokkenen is de eerste ronde visitaties een succes geworden.